Thời điểm giao mùa – khi thời tiết và độ ẩm không khí thay đổi thất thường làm cho cơ thể không thích ứng kịp – sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho virus, vi khuẩn gây bệnh đường hô hấp hoạt động mạnh. Lúc này, những bệnh hô hấp sẽ bùng phát, nhất là ở những người có hệ miễn dịch yếu như trẻ em và người cao tuổi.
Các bệnh về hô hấp thường gặp khi giao mùa gồm có: cảm cúm, viêm mũi họng, viêm họng, viêm phế quản, viêm phổi và những bệnh mạn tính dễ tái phát như: hen phế quản, giãn phế quản, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD)…
Vì sao những bệnh hô hấp lại thường gặp khi giao mùa?
- Thay đổi khí hậu dẫn đến sự thay đổi nhiệt độ nhanh, làm cho hệ miễn dịch bị suy yếu, đồng thời giúp các loại virus gây bệnh dễ dàng phát triển và lan truyền hơn. Đường hô hấp lại là nơi mà nhiều mầm bệnh dễ dàng xâm nhập khi chúng ta hít thở. Cho nên, các triệu chứng như ngứa họng và ho rất phổ biến khi thời tiết thay đổi.
- Siêu vi gây bệnh đường hô hấp phát triển mạnh hơn trong thời tiết lạnh so với khi trời nóng.
- Không khí dễ bị tù túng, kém lưu thông do vào mùa lạnh mọi người có khuynh hướng ở trong nhà nhiều hơn là di chuyển ra đường, hơn nữa còn đóng các cửa để tránh không khí lạnh xâm nhập. Đây là điều kiện thuận lợi làm các tác nhân vi sinh vật nếu tồn tại trong không khí có khả năng sinh sôi nảy nở nhiều hơn.
- Vào mùa lạnh, ngày ngắn đêm dài, thời gian có ánh sáng mặt trời trong một ngày cũng giảm đi. Đặc biệt là ở các tỉnh miền Bắc, thậm chí có những ngày không nhìn thấy mặt trời. Trong ánh sáng mặt trời có tia cực tím có tác dụng diệt khuẩn rất tốt. Nếu thiếu ánh sáng mặt trời, các loại virus, vi khuẩn gây bệnh sẽ dễ dàng phát triển nhanh hơn.
Những bệnh hô hấp thường gặp khi giao mùa
1. Nhiễm trùng đường hô hấp
Nhiễm trùng đường hô hấp là nhiễm trùng xảy ra ở mũi, cổ họng, xoang, phế quản và phổi. Nhiễm trùng mạn tính là những bệnh xảy ra lặp đi lặp lại theo thời gian, đặc biệt là khi chuyển mùa từ mùa thu sang mùa đông hoặc khi mọi người dành nhiều thời gian hơn ở trong nhà và tụ tập tạo thành nhóm người. Thời điểm này, số lượng virus, vi khuẩn gia tăng và nhiều người tiếp xúc gần nhau sẽ khiến bệnh dễ lây lan hơn.
Hiện nay có rất nhiều virus, vi khuẩn gây bệnh hô hấp có thể truyền từ người này sang người khác bằng cách hít vào những giọt bắn từ người bệnh lúc họ ho hoặc hắt hơi; hay chạm tay vào mũi, miệng hoặc mắt sau khi tiếp xúc với người bị nhiễm trùng đường hô hấp; hoặc chạm vào bề mặt có virus gây bệnh.
Nguyên nhân dẫn đến nhiễm trùng hô hấp thường do virus hoặc vi khuẩn. Nhiễm trùng đường hô hấp do vi khuẩn có thể điều trị bằng kháng sinh nhưng với virus thì không thể điều trị bằng kháng sinh, cho dù thuốc kháng virus có thể được sử dụng trong một số trường hợp. Đối với người mắc bệnh nhiễm trùng đường hô hấp mạn tính thì bác sĩ sẽ dựa trên các triệu chứng mà người bệnh đang mắc phải để chẩn đoán và điều trị.
Các bệnh điển hình trong nhóm bệnh nhiễm trùng đường hô hấp bao gồm: cảm lạnh thông thường, viêm phổi, viêm xoang mãn tính, viêm phế quản mãn tính, viêm mũi, viêm họng liên cầu khuẩn và cúm.
2. Bệnh hen suyễn
Bệnh hen suyễn thường bùng phát vào cuối tháng 8 và tháng 9 hằng năm vì hai nguyên nhân chính:
- Nhiễm virus có tỷ lệ cao trong cộng đồng, đặc biệt là vào mùa thu và mùa đông.
- Trẻ em trở lại trường học và tiếp xúc gần với các học sinh khác bị nhiễm virus.
Sự thay đổi của các mùa có thể gây ra các phản ứng dị ứng khác nhau trên người bệnh hen suyễn, đôi khi tùy thuộc vào việc thụ phấn và nở hoa của các loại hoa cỏ khác nhau. Phản ứng dị ứng hoặc kết hợp với các yếu tố môi trường khác như virus trong không khí, ô nhiễm trong nhà và ngoài trời… đều có thể khởi phát cơn hen suyễn.
Làm sao phòng bệnh hô hấp khi giao mùa?
Khi phải thường xuyên di chuyển hoặc khi giao mùa, cần chú ý một số điều sau để phòng và điều trị bệnh hô hấp:
- Giữ ấm cơ thể khi trời lạnh, nhất là vùng cổ, ngực, gan bàn chân;
- Tắm bằng nước ấm trong phòng kín gió, tắm xong phải lau người thật khô rồi mặc quần áo sạch;
- Tránh quạt máy, máy lạnh, tránh thức khuya. Ăn uống, sinh hoạt và vận động điều độ.
- Vệ sinh họng, miệng như đánh răng, súc họng sau khi ăn, trước và sau khi ngủ dậy;
- Không nên hút thuốc lá, tránh uống nước lạnh, ăn đồ lạnh. Tăng cường ăn rau xanh và uống nhiều nước trái cây;
- Hiện nay, nhiều người vẫn có thói quen tự ý mua thuốc trong đó có cả thuốc kháng sinh để điều trị các bệnh đường hô hấp. Nguy hiểm hơn, nhiều người còn dùng đơn thuốc cũ dù không có chỉ định của bác sĩ để uống. Điều này có thể làm tăng khả năng virus, vi khuẩn chống lại thuốc kháng sinh, khiến người bệnh gặp nhiều khó khăn trong điều trị. Do đó, khi có các triệu chứng của bệnh hô hấp, người bệnh không được tự ý sử dụng thuốc kháng sinh mà phải đi khám bệnh và uống thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ. Việc làm này vừa tránh cho bệnh tiến triển nặng gây biến chứng, lại vừa tránh lây bệnh của mình sang những người xung quanh.
- Tiêm ngừa cúm vào đầu mùa lạnh cho những trường hợp có nguy cơ mắc bệnh, giúp tăng sức đề kháng chung của cơ thể, từ đó giúp phòng bệnh hoặc nếu không may mắc bệnh, thì bệnh sẽ nhẹ hơn, thời gian nằm viện ít hơn.
- Rửa mũi và súc họng bằng nước muối sinh lý 0,9% để diệt vi khuẩn gây bệnh và làm sạch khoang mũi họng. Rửa tay bằng xà bông là biện pháp vô cùng hiệu quả để giảm lây nhiễm vi sinh vật gây bệnh từ người này sang người khác.
